Περιβαλλοντικές Υποδομές

Η διαχείριση των περιβαλλοντικών υποδομών σε συνθήκες ανελέητου ανταγωνισμού, θέτει εκ των πραγμάτων την Τοπική Αυτοδιοίκηση (Δήμους-Περιφέρειες) μπροστά σε κρίσιμες επιλογές. Κατά τη γνώμη μας ο κοινωνικός ρόλος της Αυτοδιοίκησης θα κριθεί από τις επιλογές της πάνω στις εξής δύο αντιθέσεις:

α) μεταξύ της οικολογικής διαχείρισης και της άναρχης-ανεξέλεγκτης χρήσης των πόρων

β) μεταξύ κοινωνικού και ατομικού οφέλους (αν δηλαδή οι επιλογές επένδυσης και χρήσης θα γίνονται από τη σκοπιά της εξυπηρέτησης των πολιτών με φθηνό κόστος παραγωγής και κατανάλωσης ή πρωτίστως από τη σκοπιά του κέρδους του επενδυτή- ιδιώτη επιχειρηματία).

Προφανώς και στις δύο αντιθέσεις τοποθετούμαστε σαφώς υπέρ των πρώτων επιλογών, θεωρώντας ότι και οικολογική χρήση απαιτείται και ότι οι περιβαλλοντικές υποδομές, δεν μπορεί παρά να εξυπηρετούν το κοινωνικό όφελος.

Τα λέμε αυτά γιατί πράγματι το τελευταίο διάστημα βρισκόμαστε σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Σίγουρα η οικολογική (πράσινη) ανάπτυξη μας εμπνέει και αποτελεί προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα μας, όμως από μόνη της δεν αρκεί, αφού έχει τεράστια σημασία ποιός αποφασίζει για ποιόν και ποιός σε τελευταία ανάλυση καρπούται το όφελος.

α) Διαχείριση υδάτινου δυναμικού

Η προστασία και διαχείριση του υδάτινου δυναμικού, αποτελεί για τα νησιά μας αιχμή πρώτης προτεραιότητας και απαιτεί τη χάραξη μακροπρόθεσμης στρατηγικής. Οι μέχρι σήμερα ακολουθούμενες πολιτικές ήταν πρόχειρες, αποσπασματικές και σε συνδυασμό με το κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδήγησαν στην υπέμετρη κατανάλωση, στην κατασπατάληση υδάτινων αλλά και χρηματικών πόρων

Το θετικό στοιχείο είναι ότι, πλέον όλοι κατανοούν ότι πρέπει να σταματήσει η εγκληματική πολιτική που επιφέρει το τεράστιο κόστος μεταφοράς του νερού με τα υδροφόρα πλοία (περίπου 8,5 € το κ.μ.), ενώ ταυτόχρονα κερδίζει έδαφος η χρήση των ΑΠΕ για την λειτουργία των εγκαταστάσεων αφαλάτωσης. Μάλιστα το κόστος του παραγόμενου νερού από αφαλάτωση με τη χρήση ανεμογεννήτριας, απ΄ότι λένε οι ειδικοί, ανέρχεται από 1,5-2,5 € το κ.μ.

Βεβαίως η λύση των αφαλατώσεων και μάλιστα χωρίς χρήση των ΑΠΕ δεν είναι μονόδρομος και θα πρέπει ανάλογα με τις τοπικές ιδιομορφίες, να συνδυάζεται και με άλλα μέτρα: λιμνοδεξαμενές, μικρά ανασχετικά φράγματα στα ορεινά αλλά και στις κοίτες των χειμάρων, ταμιευτήρες συλλογής νερού, υποχρεωτική κατασκευή ομβροδεξαμενών στις νέες οικοδομές, συντήρηση και διατήρηση τους στα παλιά σπίτια.

Τα τελευταία χρόνια, καθοριστική αναδεικνύεται ακόμη η παράμετρος της εξοικονόμησης του νερού, τόσο στις οικιακές όσο και στις παραγωγικές δραστηριότητες, όπως στη γεωργία με την επιλογή των βέλτιστων μεθόδων άρδευσης ή τη κατάλληλη επιλογή καλλιεργειών, αλλά και στον τουρισμό με αποφυγή κατασπατάλησης πόρων, όπως με τις πισίνες, το γκαζόν, κτλ.

Τίθεται επίσης όλο και πιο έντονα, η λογική “ο καταναλώνων πληρώνει”, καταδικάζεται η πολιτική των ανεξέλεγκτων γεωτρήσεων που μετατρέπουν τον υδροφόρο ορίζοντα σε υφάλμυρο, ενώ κερδίζει έδαφος και η επαναχρησιμοποίηση- μετά από το βιολογικό καθαρισμό- των υγρών απόβλητων για αρδευτική, αλλά και οικιακή χρήση (όχι βέβαια για πόσιμο) .

β) Ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων και των λυμάτων

Για την ολοκληρωμένη διαχείριση τους απαιτείται συνολικό σχέδιο, που σε αρκετές περιπτώσεις υπερβαίνει την αρμοδιότητα του κάθε νησιωτικού ΟΤΑ και χρειάζεται να αντιμετωπιστεί σε επίπεδο ευρύτερων νησιωτικών συγκροτημάτων. Η κατάργηση των ανεξέλεγκτων χωματερών (ΧΑΔΑ), που θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί , σε αρκετά νησιά δεν έχει συντελεστεί, με αποτέλεσμα να είναι πλέον ορατή η επιβολή αυστηρών προστίμων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Τώρα πια ούτε η αντικατάσταση τους από τους ΧΥΤΑ αποτελεί λύση, αφού η ολοκληρωμένη διαχείριση απαιτεί τη δημιουργία των Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), ως χώρων κατάληξης μιας διαδικασίας με την οποία θα έχει προηγηθεί διαχωρισμός στην πηγή, ανακύκλωση απορριμμάτων και λυμάτων, κομποστοπόίηση κλπ. Άμεσος στόχος παραμένει η κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης για τα αδρανή, τα ιατρικά και τα επικίνδυνα απόβλητα, καθώς και ο καθορισμός του τρόπου μεταφοράς των στερεών αποβλήτων.

Σχετικά με την διαχείριση των υγρών αποβλήτων και των λυμάτων, πρέπει να επισημανθεί ότι περισσότερα από τα μισά νησιά της Περιφέρειας δεν διαθέτουν σχετικές υποδομές και δεν αρκεί η κατασκευή μονάδων βιολογικού καθαρισμού. Χρειάζεται να υπάρξουν σωστές μελέτες, που να καθορίζουν τον απαιτούμενο αριθμό, τη χωροθέτηση τους, καθώς και την ολοκλήρωση των αποχετευτικών δικτύων. Πριν απ’ όλα χρειάζεται η συστηματική συντήρηση των μονάδων αυτών, για να μην πέσουν σε αχρηστία, όπως δυστυχώς έχει γίνει σε αρκετές περιπτώσεις. Επίσης έχει μεγάλη σημασία η εγκατάσταση μονάδων βιολογικού καθαρισμού σε επί μέρους επιχειρήσεις, όπως σφαγεία, ελαιοτριβεία, αλλά και ξενοδοχεία κλπ.