Ανωτέρα βία για τους «έχοντες», βία για τους «μη έχοντες» Τρεις ερωτήσεις περί «ανωτέρας βίας», του Νίκου Χουντή προς την Κομισιόν

Γιατί η ελληνική κυβέρνηση και η Κομισιόν, με νόμο που ψήφισε την προηγούμενη εβδομάδα η ελληνική βουλή, επικαλούνται από κοινού το επιχείρημα ότι «η οικονομική κρίση συνιστά παρατεταμένο γεγονός ανωτέρας βίας», χαρίζουν δισεκατομμύρια σε εργολάβους και τράπεζες, ενώ την ίδια στιγμή δεν αναγνωρίζουν το ίδιο δικαίωμα επίκλησης «ανωτέρας βίας» σε έναν οικογενειάρχη που χάνει το σπίτι του γιατί δεν μπορεί πλέον να πληρώσει τις οφειλές του προς το Δημόσιο ή τις τράπεζες;

Με άξονα αυτό το νομικό και πολιτικό ερώτημα, ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Χουντής υποβάλλει στην Κομισιόν τρεις ερωτήσεις, σχετικά με το ζήτημα της «επιλεκτικής επίκλησης της ανωτέρας βίας», που, όχι μόνο απάλλαξε τους εργολάβους των μεγάλων οδικών αξόνων από τις συμβατικές τους υποχρεώσεις, αλλά τους «προίκισε» και με νέες οικονομικές «παροχές».

Πιο συγκεκριμένα, ο έλληνας ευρωβουλευτής, με αφορμή την ψήφιση στο ελληνικό Κοινοβούλιο του Νομοσχεδίου για τις τροποποιήσεις των συμβάσεων των μεγάλων οδικών έργων, αλλά και με δεδομένο ότι εκκρεμεί η έγκρισή τους από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, και κυρίως τη Διεύθυνση Ανταγωνισμού, θέτει τα εξής ζητήματα-ερωτήματα:

1. Γιατί η εν λόγω συμφωνία δεν μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει νομικό προηγούμενο για οποιονδήποτε οφειλέτη του Δημοσίου ή δανειολήπτη, ή ακόμη και για το ίδιο το ελληνικό Δημόσιο απέναντι στα ελληνικά και διεθνή Δικαστήρια;

2. Γιατί να μην μπορεί να γίνει επίκληση της οικονομικής κρίσης ως «γενεσιουργός αιτία παρατεταμένου γεγονότος ανωτέρας βίας» από χιλιάδες οικογένειες και μικρές επιχειρήσεις που πραγματικά δεν μπορούν να αποπληρώσουν δάνεια ή οφειλές προς τις τράπεζες και το Δημόσιο;

3. Γιατί να μην περιλαμβάνεται στο, υπό συζήτηση με την τρόικα, νομοσχέδιο για τους πλειστηριασμούς, «ρήτρα περί «ανωτέρας βίας», όπως χρησιμοποιήθηκε υπέρ των παραχωρησιούχων των μεγάλων οδικών αξόνων, παρ’ ό,τι αυτοί δεσμεύονταν νομικά απέναντι στο ελληνικό Δημόσιο»;

4. Γιατί ενεργοποιήθηκαν ποινικές ρήτρες υπέρ των εργολάβων για «δήθεν απαλλοτριώσεις, ανασκαφές, κλπ, που δεν έγιναν», όταν και οι 2 πλευρές, εργολάβοι και Δημόσιο, είχαν συνομολογήσει τη διακοπή των εργασιών λόγω ανωτέρας βίας;

5. Γιατί καταστρατηγούνται στην περίπτωση αυτή οι κοινοτικές οδηγίες, όπως εκφράζονται μέσα από ερμηνευτική εγκύκλιο της ίδιας της Κομισιόν για τις Συμβάσεις Παραχώρησης (2000/C 121/02), σύμφωνα με την οποία, «εάν ο ανάδοχος δέχεται με έμμεσο ή άμεσο τρόπο, κατά τη διάρκεια της σύμβασης ή και κατά τη λήξη της, αμοιβή υπό το μανδύα αποπληρωμής, κάλυψης ζημιών, κτλ, άλλη από εκείνη που συνδέεται με την διαχείριση ή σύμβαση, δεν θα μπορούσε πλέον να χαρακτηρισθεί ως σύμβαση παραχώρησης»;



Ακολουθούν οι τρεις ερωτήσεις του Νίκου Χουντή προς την Κομισιόν:

1η ερώτηση:

«Στην Αιτιολογική Έκθεση του Νόμου «Κύρωση των Συμφωνιών Τροποποίησης των συμβάσεων παραχώρησης των μεγάλων οδικών έργων και ρύθμιση συναφών θεμάτων» που εγκρίθηκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, αναφέρεται ότι «η χρηματοοικονομική κρίση κατά την εκτίμηση όλων των συμβαλλόμενων μερών… συνιστά παρατεταμένο γεγονός ανωτέρας βίας» (Αιτιολογική Έκθεση Σημείο Ε, παράρτημα Δ, άρθρο 4, παράγραφος 4.3). Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, η κυβέρνηση διαβεβαίωνε ότι οι ανωτέρω Συμβάσεις έχουν ήδη εξετασθεί από τις αρμόδιες Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχουν εγκριθεί.

Δεδομένου λοιπόν ότι, α) υπάρχει ρητή παραδοχή από την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και την Επιτροπή ότι, η οικονομική κρίση συνιστά «γενεσιουργό αιτία δημιουργίας παρατεταμένου γεγονότος ανωτέρας βίας», και εξ αιτίας αυτής, τράπεζες και εργολάβοι απαλλάχθηκαν από τις συμβατικές τους υποχρεώσεις προς το ελληνικό Δημόσιο και κυρίως της υποχρέωσής τους για εξεύρεση και εξασφάλιση των αναγκαίων κεφαλαίων, και ότι β) η οικονομική κρίση δεν μπορεί να αποτελεί «γενεσιουργό αιτία δημιουργίας παρατεταμένου γεγονότος ανωτέρας βίας» μόνο για τις τράπεζες και τους εργολάβους, αλλά ασφαλώς μπορεί να αποτελεί «γενεσιουργό αιτία», τόσο για εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στην αποπληρωμή δανείων ή οφειλών προς το Δημόσιο, ερωτάται η Επιτροπή:

Έχει πράγματι αναγνωρίσει την οικονομική κρίση ως «γενεσιουργό αιτία παρατεταμένων γεγονότων ανωτέρας βίας»;

α) Εάν ναι, θα μπορεί η ίδια αιτιολογία να χρησιμοποιείται από τα ελληνικά, και όχι μόνο, δικαστήρια; Θα μπορεί πχ, κάποιος δανειολήπτης ή οφειλέτης του Δημοσίου να επικαλεστεί την πραγματική οικονομική κρίση ως «ανωτέρα βία» ώστε να μην αποπληρώσει τις οφειλές του προς τις Τράπεζες ή το Δημόσιο; Επιπλέον, ο νέος νόμος που συζητείται με την τρόικα για τους πλειστηριασμούς των ακινήτων θα περιλαμβάνει ρήτρα περί «ανωτέρας βίας», όπως στην πράξη ερμηνεύθηκε και χρησιμοποιήθηκε υπέρ των παραχωρησιούχων των μεγάλων οδικών αξόνων, παρ’ ό,τι αυτοί δεσμεύονταν νομικά απέναντι στο ελληνικό Δημόσιο;

β) Εάν όχι, γιατί αναγνωρίσθηκε το γεγονός αυτό στους παραχωρησιούχους και στις Τράπεζες και όχι σε άλλες περιπτώσεις, όπως, επιχειρήσεις που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους ή οικογένειες οι οποίες χωρίς να έχουν φτάσει ακόμη στο επίπεδο της απόλυτης ένδειας, χάνουν τα περιουσιακά τους στοιχεία;»



2η ερώτηση:

«Ο Νόμος «Κύρωση των Συμφωνιών Τροποποίησης των συμβάσεων παραχώρησης των μεγάλων οδικών έργων και ρύθμιση συναφών θεμάτων», αναγνωρίζεται ότι υπήρξε γεγονός ανωτέρας βίας και μάλιστα παρατεταμένης που είχε ως αποτέλεσμα, όπως ρητά ομολογείται, το σταμάτημα των έργων από το 2010. Κατά το ίδιο διάστημα ωστόσο, υπήρξαν διαρκείς πληρωμές (διόδια) και ταυτόχρονα απαιτήσεις πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ των παραχωρησιούχων και οι οποίες, αν σωστά αντιλαμβανόμαστε, εγκρίθηκαν και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ερωτάται η Κομισιόν

Πώς είναι δυνατόν, όταν συνομολογείται μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και παραχωρησιούχων, διακοπή των εργασιών λόγω ανωτέρας βίας, να εγείρονται και κυρίως να ικανοποιούνται απαιτήσεις των παραχωρησιούχων για ενεργοποίηση ποινικών ρητρών για δήθεν απαλλοτριώσεις, ανασκαφές, κλπ, που δεν έγιναν, κατά την περίοδο που τα έργα ήταν σταματημένα λόγω «ανωτέρας βίας»; Πώς εξηγεί η Επιτροπή αυτό το «παράδοξο»; Έχει διερευνήσει το ενδεχόμενο οι «αποζημιώσεις» που έλαβαν και εξακολουθούν να λαμβάνουν οι παραχωρησιούχοι από την ενεργοποίηση των ρητρών αυτών, να αποτελούν κρατικές ενισχύσεις;»



3η ερώτηση:

«Σύμφωνα με την σύμβαση παραχώρησης που υπογράφτηκε το 2007, για το έργο παραχώρησης της Ολυμπίας Οδού, ορίζεται ως «παρατεταμένο γεγονός ανωτέρας βίας» (άρθρο 22 Ν. 3621/2007), «όλα εκείνα τα γεγονότα ή περιστατικά ή οι συνέπειες αυτών που ευρίσκονται εκτός της σφαίρας ελέγχου ή επιρροής των Μερών και που δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί ή προληφθεί ή αποτραπεί ακόμα και με καταβολή ιδιαίτερης επιμέλειας εκ μέρους των Μερών ή οποιοδήποτε γεγονός ή περιστατικό για την επέλευση του οποίου δεν ευθύνεται κανένα από τα μέρη και το οποίο ο Παραχωρησιούχος δεν έχει την υποχρέωση σύμφωνα με την παρούσα (σύμβαση) να ασφαλίσει και δεν είναι πράγματι ασφαλισμένος ή έχει απαλλαγεί από την υποχρέωση ασφάλισης». Επίσης ορίζει ότι «σε περίπτωση κατά την οποία είτε ο Παραχωρησιούχος είτε το Δημόσιο ισχυρίζονται ότι έχουν εμποδιστεί ή καθυστερήσει στην εκπλήρωση οποιασδήποτε συμβατικής τους υποχρέωσης λόγω γεγονότος Ανωτέρας Βίας, υποχρεούνται να ειδοποιήσουν εγγράφως («Γνωστοποίηση Γεγονότος Ανωτέρας Βίας») τον αντισυμβαλλόμενο τους και τον Ανεξάρτητο Μηχανικό (κατά την περίοδο Μελετών – Κατασκευών) μόλις αυτό καταστεί πρακτικώς δυνατό, σε κάθε περίπτωση όμως όχι αργότερα από πέντε μέρες αφότου υπέπεσε στην αντίληψη τους η επέλευση του Γεγονότος Ανωτέρας Βίας.

Με δεδομένο ότι

η συμφωνία για αναθεώρηση των υφιστάμενων συμβάσεων πραγματοποιείται εξαιτίας της αναγνώρισης και από τα δύο μέρη «παρατεταμένου γεγονότος ανωτέρας βίας» (άρθρο 4.3, παράρτημα Δ, σχέδιο νόμου με ημερομηνία κατάθεσης 29.11.2013),

η διετής απότομη διακοπή των έργων, καθόρισε τα ποσά αποζημιώσεων του παραχωρησιούχου από το Ελληνικό Δημόσιο (το αντίθετο δεν υφίσταται στην αναθεωρημένη σύμβαση),

δεν είναι σαφές και δεν προκύπτει από το αναθεωρημένο χρηματοοικονομικό μοντέλο, για ποιο χρονικό διάστημα το Ελληνικό δημόσιο πληρώνει αποζημιώσεις στον Παραχωρησιούχο,

Ερωτάται η επιτροπή:

Αναγνωρίζει την «οικονομική κρίση» ως γεγονός ανωτέρας βίας κατά τα ανωτέρω οριζόμενα;

Εάν ναι, υπάρχει αποδεικτικό κατάθεσης από τον Παραχωρησιούχο για το αίτημα αναγνώρισης γεγονότος ανωτέρας βίας, κατά τα ανωτέρω οριζόμενα;

Πως αποτιμάται το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις επιταγές του άρθρου 2.1.2 παρ. 4 της «ερμηνευτικής ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με τις συμβάσεις παραχώρησης στο κοινοτικό δίκαιο (2000/C 121/02) που ορίζει σαφώς ότι «εάν ο ανάδοχος δέχεται με έμμεσο ή άμεσο τρόπο, κατά τη διάρκεια της σύμβασης, ή και κατά τη λήξη της αμοιβή υπό το μανδύα αποπληρωμής, κάλυψης ζημιών κτλ άλλη από εκείνη που συνδέεται με την διαχείριση ή σύμβαση δεν θα μπορούσε πλέον να χαρακτηρισθεί ως σύμβαση παραχώρησης»;



Το Γραφείο Τύπου